นิทาน บทความเรื่องจิตเกษม

นิทานอ้ายจำเรียน: ผู้ไม่มีใจเกษม**  

กาลครั้งหนึ่ง ในหมู่บ้านเล็กๆ ใต้เชิงเขา มีชายหนุ่มชื่อว่า "พ่อเพลิน" เขาเป็นคนขยันทำงานหาเงิน ทว่าจิตใจกลับไม่เคยสงบ แม้จะมีทรัพย์สินมากมาย แต่เขากลับไม่เคยพอใจในสิ่งที่ตนมี  

วันหนึ่ง ขณะที่พ่อเพลินกำลังเดินผ่านลำธาร เขาพบกับอ้ายจำเรียน ชายผู้ใช้ชีวิตเรียบง่ายและมีใบหน้าสงบเสมอ  

"อ้ายจำเรียน เอ็งดูมีความสุขเสมอ แม้จะไม่มีเงินทองเหมือนข้า เอ็งทำได้ยังไง?" พ่อเพลินถามด้วยน้ำเสียงที่แฝงความหงุดหงิด  

อ้ายจำเรียนยิ้มและตอบว่า  

"ข้ามิได้มีความสุขเพราะสิ่งของ แต่ข้ามีความสุขเพราะใจข้าสงบ ข้าพอใจในสิ่งที่ข้ามีอยู่"  

พ่อเพลินขมวดคิ้ว "แต่ข้าทำงานหนักจนร่ำรวย ทว่าข้ากลับไม่เคยมีความสุข ทำไมกันเล่า?"  

อ้ายจำเรียนจึงกล่าวว่า  

"เพราะใจของท่านยังไม่เกษม ท่านมัวแต่ไขว่คว้าสิ่งที่ยังมาไม่ถึง และเสียดายในสิ่งที่ยังไม่ได้มี ความทุกข์จึงเกิดขึ้นในใจ"  

พ่อเพลินนิ่งไปสักพัก ก่อนจะกล่าวว่า "แล้วข้าจะทำอย่างไรจึงจะมีใจเกษมเช่นเอ็ง?"  

อ้ายจำเรียนชี้ไปที่ลำธารที่ไหลเอื่อย "ดูน้ำในลำธารสิ มันไม่เคยหยุดไหล แต่ก็ไม่เคยฝืนทางของมันเอง มันพอใจที่จะไหลไปตามธรรมชาติ หากท่านเรียนรู้ที่จะปล่อยวาง ไม่กังวลถึงสิ่งที่ยังมาไม่ถึง ท่านจะพบความสงบในใจ"  

พ่อเพลินฟังแล้วรู้สึกเหมือนหินหนักในใจเริ่มเบาบางลง แต่เขายังคงไม่สามารถปล่อยวางได้ทันที  

"ข้าจะลองทำดู แต่ข้าคงต้องใช้เวลา"  

อ้ายจำเรียนจึงกล่าวทิ้งท้ายว่า  

"ไม่มีใครเปลี่ยนได้ในวันเดียว แต่หากท่านเริ่มจากการขอบคุณสิ่งที่ท่านมี ความสุขจะค่อยๆ แทรกซึมในใจท่านเอง"  

นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า **"ผู้ไม่มีใจเกษมคือผู้ที่มัวแต่ไขว่คว้าสิ่งที่ยังมาไม่ถึงและหลงลืมความสุขที่อยู่ตรงหน้า"**

จิตเกษม

เกษม หมายถึงมีความสุข สบาย หรือสภาพที่มีจิตใจที่เป็นสุข มีจิดเกษมก็คือว่ามีจิตที่เป็นสุขในที่นี้หมายถึงการละแล้วซึ่งกิเลส ที่ท่านว่าไว้ว่าเป็นเครื่องผูกอยู่ ๔ ประการคือ

๑.การละกามโยคะ คือการละความยินดีในวัตถุ สิ่งมีชีวิตทั้งหลายเรียกว่ากามคุณซึ่งประกอบด้วย รูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัส

๒.การละภวโยคะ คือการละความยินดีในภพ โดยให้เห็นว่าสิ่งใดๆในโลกล้วนไม่เที่ยงแท้ หรือคงอยู่ตลอดไป

๓.การละทิฏฐิโยคะ คือการละความยินดีในความเห็นผิดเป็นชอบ โดยให้ดำเนินตามหลักคำสอนของพระพุทธเจ้าที่กล่าวมาแล้ว

๔.การละอวิชชาโยคะ คือการละความยินดีในอวิชชาทั้งหลาย ความไม่รู้ทั้งหลาย โดยให้มุ่งปฏิบัติเพื่อปัญญาที่รู้แจ้งเห็นจริง

**ผู้มีจิตเกษม: ความสุขที่แท้จริงในจิตใจที่สงบเย็น

ในโลกที่เต็มไปด้วยความวุ่นวายและการแข่งขัน ผู้คนส่วนใหญ่มักแสวงหาความสุขจากปัจจัยภายนอก ไม่ว่าจะเป็นทรัพย์สิน ชื่อเสียง หรือความสำเร็จ แต่ความสุขเหล่านั้นมักไม่ยั่งยืน เปรียบเสมือนหยดน้ำค้างที่ละลายไปเมื่อดวงอาทิตย์ส่องแสง สิ่งที่สำคัญและยั่งยืนยิ่งกว่าคือ **"จิตเกษม"** หรือจิตใจที่สงบเย็นและพอเพียง  

### **ความหมายของจิตเกษม**  

จิตเกษม หมายถึง จิตใจที่มีความสุขสงบ ไม่หวั่นไหวต่อความทุกข์และความสุขที่ผ่านเข้ามาในชีวิต เป็นภาวะที่เกิดจากการปล่อยวางจากความยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่ไม่จีรัง เช่น ทรัพย์สิน ชื่อเสียง หรืออารมณ์ต่างๆ  

บุคคลที่มีจิตเกษมมักไม่มองหาความสุขจากภายนอก แต่กลับหันมาพิจารณาภายใน มองเห็นคุณค่าของสิ่งที่มีอยู่ และยอมรับในสิ่งที่เป็นไปตามธรรมชาติ ความสุขของพวกเขาไม่ได้มาจากการครอบครอง แต่เกิดจากการเข้าใจความจริงของชีวิต  

### **ลักษณะของผู้มีจิตเกษม**  

1. **พอใจในสิ่งที่มี**  

   ผู้มีจิตเกษมไม่ยึดติดกับความต้องการเกินตัว พวกเขารู้จักขอบคุณสิ่งที่ตนมี ไม่ว่าจะเป็นสิ่งเล็กน้อยเพียงใด เพราะพวกเขาเข้าใจว่า ความสุขไม่ได้อยู่ที่ปริมาณ แต่อยู่ที่มุมมอง  

2. **มองโลกตามความเป็นจริง**  

   พวกเขาไม่หลงไหลในสิ่งลวงตาและไม่ปฏิเสธความจริงที่ไม่พึงประสงค์ จิตใจที่เกษมคือจิตใจที่ยอมรับความไม่เที่ยงของชีวิต  

3. **ปล่อยวางและไม่ยึดติด**  

   การปล่อยวางไม่ได้หมายความว่าเลิกทำสิ่งต่างๆ แต่หมายถึงการทำหน้าที่โดยไม่ยึดติดในผลลัพธ์ ความสำเร็จและความล้มเหลวจึงไม่สามารถบั่นทอนจิตใจของพวกเขาได้  

4. **เมตตาและไม่เบียดเบียน**  

   ผู้มีจิตเกษมมักมีเมตตาต่อผู้อื่น และไม่กระทำสิ่งที่ทำร้ายตนเองหรือผู้อื่น เพราะพวกเขาเข้าใจว่า การเบียดเบียนผู้อื่นคือการสร้างทุกข์ให้แก่ตนเอง  

### **หนทางสู่จิตเกษม**  

- **ฝึกสติและสมาธิ**: การเจริญสติช่วยให้เรารับรู้ความคิดและอารมณ์ของตนเองโดยไม่ถูกครอบงำ  

- **ปฏิบัติตามหลักธรรมะ**: หลักคำสอนของพระพุทธศาสนา เช่น อริยสัจ 4 และมรรค 8 ช่วยให้เราเข้าใจความจริงของชีวิตและปล่อยวางจากความทุกข์  

- **เรียนรู้ความพอเพียง**: การพอใจในสิ่งที่มีและไม่เปรียบเทียบตัวเองกับผู้อื่น ช่วยลดความกังวลและความอยากได้อยากมี  

- **มองโลกในแง่ดี**: ไม่ว่าชีวิตจะเผชิญกับสิ่งใด การมองหาบทเรียนและความงามในทุกสถานการณ์ช่วยให้จิตใจสงบมากขึ้น  

### **ประโยชน์ของการมีจิตเกษม**  

ผู้ที่มีจิตเกษมจะพบความสุขที่แท้จริงในชีวิต ไม่หวั่นไหวต่อความทุกข์ที่เกิดขึ้น พวกเขามีจิตใจที่มั่นคงและมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อคนรอบข้าง นอกจากนี้ จิตเกษมยังช่วยให้เรามองเห็นคุณค่าในชีวิตทุกช่วงเวลา  

### **บทสรุป**  

การมีจิตเกษมเป็นหนทางสู่ความสุขที่แท้จริง ซึ่งไม่ได้ขึ้นอยู่กับสิ่งภายนอก แต่เกิดจากความสงบเย็นภายในจิตใจ ในโลกที่เปลี่ยนแปลงไปทุกวัน การปล่อยวางและพอใจในสิ่งที่มีอยู่เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เราผ่านพ้นความทุกข์และพบความสุขที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง  

**"จิตที่เกษม คือขุมทรัพย์ที่ไม่ต้องค้นหา แต่สามารถสร้างขึ้นได้จากภายในตัวเราเอง"**